Sách “Đô thị Sài Gòn - Chợ Lớn trước năm 1945 qua tài liệu lưu trữ” được trao Giải thưởng Trần Văn Giàu lần thứ XII

Sáng 28/9, tại Thành phố Hồ Chí Minh, Ủy ban Giải thưởng Khoa học Trần Văn Giàu đã công bố và trao Giải thưởng lần thứ XII – năm 2024 cho cuốn sách “Đô thị Sài Gòn – Chợ Lớn trước năm 1945 qua tài liệu lưu trữ” của nhóm tác giả đến từ Trung tâm Lưu trữ quốc gia II thuộc Cục Văn thư và Lưu trữ nhà nước thực hiện, Nhà xuất bản Tổng hợp Thành phố Hồ Chí Minh xuất bản và phát hành.

Chủ tịch UBND TP.HCM Phan Văn Mãi phát biểu tại buổi lễ.

Dự buổi lễ có Ông Phan Văn Mãi, Ủy viên Ban Chấp hành TW Đảng, Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch UBND TP. Hồ Chí Minh; Giáo sư tiến sĩ, Nhà giáo Nhân dân Ngô Văn Lệ, Phó chủ tịch thường trực Ủy ban Giải thưởng Khoa học Trần Văn Giàu; Lãnh đạo, viên chức Trung tâm Lưu trữ quốc gia II và NXB Tổng hợp TP.HCM và nhóm tác giả cuốn sách “Đô thị Sài Gòn – Chợ Lớn trước năm 1945 qua tài liệu lưu trữ”.

Cuốn sách “Đô thị Sài Gòn – Chợ Lớn trước năm 1945 qua tài liệu lưu trữ” tái hiện về quá trình khai hoang mở đất về phương Nam và xây dựng vùng Sài Gòn – Chợ Lớn từ chúa Nguyễn đến thời Pháp thuộc.

Cuốn sách được viết theo dòng lịch sử dựa trên việc khai thác tài liệu lưu trữ hiện đang được lưu giữ tại Trung tâm Lưu trữ quốc gia II – Nơi lưu trữ toàn bộ tài liệu thời Nam Kỳ thuộc địa.

Cuốn sách “Đô thị Sài Gòn – Chợ Lớn trước năm 1945 qua tài liệu lưu trữ”.

Điều đặc biệt của cuốn sách là viết chi tiết về các thành cổ ở Sài Gòn và giới thiệu khá đầy đủ các sắc lệnh, chỉ dụ, nghị định, bản đồ của vùng đất Sài Gòn theo dòng lịch sử từ trước khi Pháp xâm lược cho tới năm 1945. Các văn bản trích dẫn đã được dịch từ tiếng Pháp sang tiếng Việt. Nhiều con đường xưa đã được chú thích tương ứng với tên đường hiện nay để bạn đọc tiện theo dõi

Đô thị Sài Gòn – Chợ Lớn trước năm 1945 qua tài liệu lưu trữ được bố cục thành 2 phần: Phần 1. Vùng Sài Gòn – Gia Định: Từ sơ khởi đến năm 1859 (gồm 2 chương: Chương I. Những tiền đề hình thành vùng đất mới. Chương II. Sài Gòn – Gia Định trước thời Pháp thuộc) cho biết trước thế kỷ thứ XVI, Sài Gòn – Gia Định còn là vùng hoang vu, cư dân thưa thớt. Cuối thế kỷ XVI đầu thế kỷ XVII, cùng với công cuộc Nam tiến của dân tộc Việt, từng lớp lưu dân đến khai hoang vỡ đất trên dải đất biên viễn xa xôi, hoang dã, lập nên những xóm làng đầu tiên.

Bà Cù Thị Dung đại diện nhóm tác giả phát biểu tại buổi lễ.

Phát biểu tại buổi lễ, bà Cù Thị Dung, đại diện nhóm tác giả đến từ Trung tâm Lưu trữ Quốc gia II – Cục Văn thư và Lưu trữ Nhà nước đã chia sẻ cảm nhận của mình khi nhận được Giải thưởng: “Được nhận Giải thưởng khoa học Trần Văn Giàu, một trong những giải thưởng danh giá nhất hiện nay về sử học, là một bất ngờ và là niềm vinh dự rất lớn cho chúng tôi. Kết quả nghiên cứu này là thành quả của nhóm tác giả và rộng hơn là của tập thể Trung tâm Lưu trữ quốc gia II, đặc biệt đó là kết quả của sự quan tâm chỉ đạo từ lãnh đạo Trung tâm Lưu trữ quốc gia II và Cục Văn thư và Lưu trữ nhà nước”.

Đề cập đến quá trình thực hiện cuốn sách, bà Cù Thị Dung chia sẻ: “Với những người nghiên cứu không chuyên như chúng tôi, ấn phẩm là kết quả của một quá trình chuẩn bị và nghiên cứu trong một thời gian dài. Ngoài việc thừa hưởng một khối lượng tri thức đồ sộ đã công bố về Sài Gòn-Chợ Lớn từ các thế hệ và nhà nghiên cứu đi trước, chúng tôi còn tiếp cận và xử lý một khối tài liệu lưu trữ lớn hiện đang bảo quản tại các trung tâm lưu trữ, đặc biệt là Trung tâm Lưu trữ quốc gia II”.

Ông Phan Văn Mãi, Chủ tịch UBND TP. Hồ Chí Minh và Giáo sư tiến sĩ, Nhà giáo Nhân dân Ngô Văn Lệ trao Giải thưởng và tặng hoa nhóm tác giả.

Bà Cù Thị Dung cũng cho rằng: “Một số vấn đề còn mới trong chuyên khảo mà chúng tôi đã thực hiện, chỉ là những mảnh ghép ban đầu cho một đô thị hàng đầu Nam Bộ. Bản thân Sài Gòn – Chợ Lớn và rộng hơn là Nam Bộ, luôn ẩn chứa các giá trị lịch sử và cần sự chung tay của các thế hệ để viết nên những tư liệu này”.

Thay mặt lãnh đạo thành phố, ông Phan Văn Mãi, Chủ tịch Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh cho rằng, công trình nghiên cứu với tâm huyết, sự lao động sáng tạo của tác giả đã đóng góp cho lịch sử, văn hóa của đất nước, khu vực Nam Bộ và thành phố. Bên cạnh đó, những nghiên cứu này sẽ giúp thành phố có thêm kho tư liệu quý làm cơ sở hoạch định chiến lược, chính sách văn hóa, xã hội phát triển của thành phố trong thời gian tới.

Các đại biểu dự buổi lễ chụp ảnh lưu niệm.

Theo Chủ tịch Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh, giải thưởng Trần Văn Giàu cần được giới thiệu rộng rãi hơn để các tổ chức, các nhà nghiên cứu trên cả nước và nước ngoài có các công trình nghiên cứu về Nam Bộ có thể tham gia, đặc biệt trên lĩnh vực tư tưởng văn hóa.

Giải thưởng Trần Văn Giàu ra đời năm 2002, từ tâm nguyện của giáo sư Trần Văn Giàu về việc thành lập một giải thưởng khoa học dành cho các công trình nghiên cứu về lịch sử và lịch sử tư tưởng ở khu vực Nam bộ, cực Nam Trung bộ và TP Hồ Chí Minh. Các tác phẩm được trao Giải thưởng Trần Văn Giàu là những công trình nghiên cứu có chất lượng khoa học cao, có giá trị tham khảo tốt và có sức lan tỏa rộng rãi./.