Tài liệu lưu trữ quý, hiếm có vai trò và ý nghĩa quan trọng đối với sự phát triển kinh tế – xã hội nói chung và nghiên cứu lịch sử nói riêng. Để có thể hình thành cơ sở dữ liệu về tài liệu lưu trữ quý, hiếm đòi hỏi các cơ quan nhà nước phải chú trọng công tác sưu tầm. Quá trình sưu tầm tài liệu lưu trữ quý, hiếm đòi hỏi phải huy động sự tham gia của nhiều chủ thể khác nhau, đặc biệt là người dân. Bài viết tập trung phân tích sự cần thiết phải tăng cường sự tham gia của người dân vào quá trình sưu tầm tài liệu lưu trữ quý, hiếm; các nội dung tham gia và những khó khăn trong quá trình thu hút sự tham gia của người dân vào sưu tầm tài liệu lưu trữ quý, hiếm và đề xuất các kiến nghị. Bài viết sử dụng phương pháp phân tích tài liệu thứ cấp.
- Sự cần thiết phải tăng cường sự tham gia của người dân vào quá trình sưu tầm tài liệu lưu trữ quý, hiếm
Tài liệu lưu trữ có ý nghĩa quan trọng đối với các lĩnh vực chính trị, kinh tế, văn hóa – xã hội, khoa học lịch sử nói chung và việc nghiên cứu, học tập lịch sử nói riêng. Tài liệu lưu trữ quý, hiếm lại càng có vai trò và ý nghĩa quan trọng. Để có được tài liệu lưu trữ quý, hiếm đòi hỏi các cơ quan nhà nước phải tăng cường và nâng cao hiệu quả hoạt động sưu tầm. Tài liệu lưu trữ quý, hiếm được hình thành từ nhiều nguồn khác nhau. Trong đó, rất nhiều tài liệu đang được người dân lưu giữ. Tài liệu lưu trữ quý, hiếm trong Nhân dân là những tài liệu được hình thành trong quá trình sống và hoạt động sáng tác của cá nhân, gia đình, dòng họ, tài liệu tiểu sử, bản thảo các tác phẩm, giấy tờ công vụ, công trình sáng tác và nghiên cứu khoa học,… Đây là những nguồn tài liệu quý, hiếm giúp xã hội nghiên cứu chân dung và cuộc đời của các cá nhân, gia đình, dòng họ sau này (Phan Minh Lý, 2013, tr.39). Quyết định số 644/QĐ-TTg ngày 31 tháng 5 năm 2012 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt nội dung Đề án “Sưu tầm tài liệu lưu trữ quý, hiếm của Việt Nam và về Việt Nam” đã xác định một trong địa điểm sưu tầm tài liệu quý, hiếm là trong Nhân dân. Trong đó điểm c, Khoản 1, Điều 1 đã nhấn mạnh “Địa điểm sưu tầm ở trong nước: Tại các cơ sở thờ tự; các cá nhân, gia đình, dòng họ,… trên phạm vi toàn quốc” (Thủ tướng Chính phủ, 2012). Thực tế hiện nay cho thấy, rất nhiều cá nhân, gia đình, dòng họ tiêu biểu đang nắm giữ nhiều tài liệu lưu trữ quý, hiếm. Do đó, để có thể sưu tầm nhiều tài liệu lưu trữ quý, hiếm đòi hỏi các cơ quan nhà nước phải tăng cường tham gia của người dân. Nếu người dân chủ động hiến tặng các tài liệu này sẽ góp phần giúp cho các cơ quan nhà nước hình thành được nguồn tài liệu lưu trữ phong phú và đa dạng. Hiện nay, tài liệu lưu trữ quý, hiếm tại các Trung tâm Lưu trữ Quốc gia, Trung tâm Lưu trữ Lịch sử các tỉnh còn ít về số lượng, chưa đa dạng về nội dung và hình thức. Trong đó, các tài liệu tập hợp từ nhân dân còn rất khiêm tốn. Điều này, đặt ra yêu cầu phải đẩy mạnh tập hợp tài liệu lưu trữ quý, hiếm trong nhân dân. Để làm được điều này cần phải huy động sự tham gia tích cực và chủ động từ phía người dân.
Ngoài ra, hiện nay có rất nhiều tài liệu lưu trữ quý, hiếm trong Nhân dân đang bị hư hỏng, xuống cấp trầm trọng. Việc thu hút sự tham gia của người dân vào quá trình này cũng góp phần bảo quản tài liệu lưu trữ quý hiếm, phục vụ cho công tác sưu tầm sau này. Quyết định số 644/QĐ-TTg ngày 31 tháng 5 năm 2012 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt nội dung Đề án “Sưu tầm tài liệu lưu trữ quý, hiếm của Việt Nam và về Việt Nam” đã nhấn mạnh: “Trợ giúp các cá nhân, gia đình, dòng họ… trong việc bảo quản an toàn tài liệu lưu trữ quý, hiếm – một bộ phận di sản quý giá của dân tộc trước nguy cơ ngày càng bị xuống cấp do không được bảo quản đúng chế độ” (Thủ tướng Chính phủ, 2012). Do đó, tăng cường sự tham gia của người dân cũng góp phần bảo quản và lưu giữ tài liệu lưu trữ quý, hiếm phục vụ cho công tác sưu tầm và bảo quản tài liệu sau này.
Tài liệu lưu trữ quý hiếm là bằng chứng lịch sử và là nguồn sử liệu vô cùng quý giá không chỉ của riêng cá nhân, gia đình, dòng họ mà còn là di sản văn hóa của địa phương, của dân tộc cần được bảo vệ, bảo quản, giữ gìn và phát huy giá trị tài liệu phục vụ cho việc nghiên cứu lịch sử, khoa học và hoạt động thực tiễn của xã hội (Âu Thị Lan, 2016). Do đó, trách nhiệm của mỗi cá nhân là phải cung cấp, giao nộp hoặc cho Nhà nước sử dụng khi cần thiết. Vì vậy, việc người dân hiến tặng, giao nộp, ký gửi, bán hay cho phép sao chụp không chỉ xuất phát từ tính tự nguyện mà đây còn là trách nhiệm của mỗi cá nhân, tổ chức.
Như vậy, việc tăng cường người dân tham gia vào quá trình sưu tầm tài liệu lưu trữ quý, hiếm không chỉ xuất phát từ lợi ích của Nhà nước, yêu cầu của quá trình phát triển kinh tế – xã hội mà còn xuất phát từ trách nhiệm của mỗi cá nhân, tổ chức (các cơ sở thờ tự, các gia đình, dòng họ, tổ chức,… có tài liệu lưu trữ quý, hiếm và các cá nhân, tổ chức khác trong xã hội).
- Các nội dung tham gia của người dân vào quá trình sưu tầm tài liệu lưu trữ quý, hiếm
Người dân có thể tham gia vào nhiều hoạt động khác nhau trong quá trình sưu tầm tài liệu lưu trữ quý, hiếm, trong đó có thể khái quát một số hoạt động cơ bản sau đây:
Một là, cung cấp thông tin về tài liệu lưu trữ quý, hiếm cho cơ quan nhà nước khi nắm giữ hoặc biết thông tin về tài liệu này.
Hai là, chủ động bảo quản tài liệu lưu trữ quý, hiếm để phục vụ cho công tác điều tra, khảo sát và thu thập.
Ba là, hỗ trợ các đoàn điều tra, khảo sát và sưu tầm tài liệu lưu trữ quý, hiếm.
Bốn là, giao nộp, hiến tặng, ký gửi tài liệu lưu trữ quý, hiếm cho các cơ quan nhà nước hoặc cho phép các cơ quan nhà nước sao chụp các tài liệu này.
Ngoài ra, người dân có thể tham gia thông qua việc tuyên truyền, vận động các cơ sở thờ tự, các cá nhân, gia đình, dòng họ,… có tài liệu lưu trữ quý, hiếm giao nộp, hiến tặng, ký gửi các tài liệu này cho các cơ quan nhà nước hoặc cho phép các cơ quan nhà nước sao chụp.
Việc xác định các nội dung tham gia của người dân vào quá trình sưu tầm tài liệu lưu trữ quý, hiếm là cơ sở để các cơ quan nhà nước xác định nội dung cũng như các biện pháp để thu hút người dân tham gia. Đồng thời, các cơ quan nhà nước cũng cần căn cứ vào điều kiện, khả năng của từng chủ thể để lựa chọn nội dung thu hút cho phù hợp.
- Những khó khăn trong quá trình thu hút sự tham gia của người dân vào sưu tầm tài liệu lưu trữ quý, hiếm
Trong thời gian qua, các địa phương đã chú trọng thu hút sự tham gia của người dân vào công tác sưu tầm tài liệu lưu trữ quý, hiếm. Để tổ chức sưu tầm tài liệu lưu trữ quý, hiếm trong Nhân dân và thu hút sự tham gia của người dân vào quá trình này, các địa phương đã triển khai nhiều biện pháp như xây dựng các đề án sưu tầm tài liệu lưu trữ quý, hiếm trong Nhân dân; vận động người dân giao nộp, hiến tặng, ký gửi,… Trên cơ sở Đề án “Sưu tầm tài liệu lưu trữ quý, hiếm của Việt Nam và về Việt Nam” của Chính phủ, các địa phương đã xây dựng và ban hành đề án sưu tầm tài liệu lưu trữ quý, hiếm của địa phương mình. Chẳng hạn, Hà Nội đã ban hành Quyết định số 6236/QĐ-UBND ngày 26 tháng 11 năm 2014 về về việc phê duyệt đề án sưu tầm tài liệu lưu trữ quý, hiếm trên địa bàn Thành phố Hà Nội (giai đoạn 2015 – 2020); tỉnh Bình Định đã ban hành Quyết định số 2041/QĐ-UBND ngày 07 tháng 6 năm 2017 về phê duyệt Đề án “Sưu tầm tài liệu lưu trữ quý, hiếm trong và ngoài tỉnh Bình Định” giai đoạn 2017-2021;… Trong đề án của các địa phương đều nhấn mạnh một trong những nguồn để thu thập tài liệu lưu trữ quý, hiếm là trong nhân dân (các cơ sở thờ tự; các cá nhân, gia đình, dòng họ,…). Đây được xem là tiền đề quan trọng để có thể thu hút người dân tham gia vào quá trình sưu tầm tài liệu lưu trữ
quý, hiếm.
Ngoài ra, các địa phương còn triển khai các biện pháp để vận động các cơ sở thờ tự, các cá nhân, gia đình, dòng họ,… có tài liệu lưu trữ quý, hiếm hiến tặng, ký gửi hoặc cho phép sao chụp các tài liệu này. Khi có thông tin về các tài liệu lưu trữ quý, hiếm trong Nhân dân, Chi cục Văn thư – Lưu trữ phối hợp với các địa phương (xã, phường, thị trấn) để tuyên truyền, vận động, thuyết phục, hỗ trợ các cơ sở thờ tự, cá nhân, gia đình, dòng họ giao, hiến tặng, ký gửi và cho phép sao chụp tài liệu quý, hiếm. Nhờ triển khai các biện pháp này mà các địa phương đã thu thập được nhiều tài liệu quý, hiếm trong Nhân dân.
Bên cạnh những kết quả đạt được, trong thời gian qua, sự tham gia của người dân vào quá trình sưu tầm tài liệu lưu trữ quý, hiếm còn chưa nhiều và chưa đáp ứng yêu cầu đặt ra. Điều này, xuất phát từ những khó khăn gặp phải trong quá trình này. Qua nghiên cứu, chúng tôi nhận thấy rằng quá trình thu hút sự tham gia của người dân vào sưu tầm tài liệu lưu trữ quý, hiếm còn gặp một số khó khăn sau đây:
Thứ nhất, nhận thức của người dân về trách nhiệm cung cấp và bảo quản tài liệu lưu trữ quý, hiếm chưa cao
Để người dân tham gia chủ động và tích cực vào công tác sưu tầm tài liệu quý, hiếm cho các cơ quan nhà nước đòi hỏi người dân phải nhận thức được trách nhiệm của mình trong quá trình này. Tuy nhiên, hiện nay thực tiễn trong quá trình sưu tầm các tài liệu lưu trữ quý, hiếm của các địa phương cho thấy nhiều người dân chưa xem việc giao nộp, ký gửi, cho phép sao chép tài liệu lưu trữ quý hiếm là trách nhiệm của mình. Trong quá trình triển khai các hoạt động điều tra, khảo sát, thống kê về tài liệu quý, hiếm cũng như việc cung cấp thông tin về tài liệu quý, hiếm của các cá nhân, gia đình, dòng họ chưa đầy đủ bởi các gia đình, dòng họ xem đây là “đồ gia bảo” nên không tặng, cho, ký gửi hay bán “còn nhiều khó khăn trong quá trình tuyên truyền, vận động các cá nhân, gia đình, dòng họ tặng, cho, ký gửi tài liệu vào Lưu trữ lịch sử, hoặc thỏa thuận mua theo quy định của Nhà nước. Bởi, nhiều người coi đây là bảo vật của tổ tiên, ông bà để lại cho con cháu nên không thể giao nộp vào Lưu trữ” (Nguyễn Văn Trang, 2019). Điều này gây ra nhiều khó khăn trong quá trình sưu tầm tài liệu lưu trữ quý, hiếm. Tính chủ động hiến tặng, ký gửi, giao nộp các tài liệu lưu trữ quý, hiếm vào các Trung tâm Lưu trữ Quốc gia, Trung tâm Lưu trữ Lịch sử các tỉnh là chưa cao. Tâm lý “ngại” chia sẻ hay chưa chủ động chia sẻ dẫn đến nhiều khó khăn khi Chi cục Văn thư – Lưu trữ các tỉnh và chính quyền địa phương phải triển khai nhiều biện pháp tuyên truyền, vận động khác nhau.
Thứ hai, công tác bảo quản tài liệu lưu trữ trong Nhân dân chưa được chú trọng
Để người dân có thể giao nộp, hiến tặng, cho phép sao chụp tài liệu lưu trữ quý, hiếm thì các tài liệu này phải được bảo quản toàn vẹn. Tuy nhiên, hiện nay nhiều người dân chưa chú trọng công tác bảo quản tài liệu lưu trữ quý, hiếm. “Qua khảo sát, tài liệu đã được phát hiện lưu giữ trong cộng đồng và đa số chưa được áp dụng chế độ bảo quản khoa học mà tự cất giữ, bảo quản trong hình thức thô sơ, để mối mọt, ẩm mốc gây hư hỏng nhiều, ít còn nguyên vẹn” (Nguyễn Văn Trang, 2019). Việc người dân chưa biết cách hoặc chưa chú trọng công tác bảo quản tài liệu lưu trữ quý, hiếm đã dẫn đến việc tài liệu bị xuống cấp. Vì vậy, mặc dù nhiều người dân chủ động giao nộp, hiến tặng, cho phép sao chụp tài liệu này, tuy nhiên việc phục chế và khai thác gặp nhiều khó khăn. Nếu người dân bảo quản tài liệu tốt thì công tác hiến tặng, ký gửi hay sao chụp mới có thể thực hiện được dễ dàng và nhanh chóng. Việc bảo quản tài liệu lưu trữ quý, hiếm trong Nhân dân chưa được thực hiện tốt đến từ việc người dân chưa chú trọng công tác này, mặt khác cũng xuất phát từ việc Chi cục Văn thư – Lưu trữ các địa phương chưa chú trọng việc hướng dẫn cho người dân.
Thứ ba, chế độ, chính sách chưa khuyến khích được sự tham gia của người dân vào quá trình sưu tầm tài liệu lưu trữ quý, hiếm
Để khuyến khích người dân hiến tặng, giao nộp, cho phép sao chụp tài liệu lưu trữ quý, hiếm, chúng ta đã xây dựng các chế độ, chính sách hỗ trợ. Theo quy định tại Thông tư liên tịch số 129/2014/TTLT-BTC-BNV ngày 5 tháng 9 năm 2014 của Bộ Tài chính và Bộ Nội vụ đã ban hành quy định việc quản lý, sử dụng và quyết toán kinh phí ngân sách nhà nước bảo đảm thực hiện đề án “sưu tầm tài liệu lưu trữ quý, hiếm của Việt Nam và về Việt Nam” đã xác định 3 khoản chi có liên quan cho người dân hiến tặng, giao nộp tài liệu quý, hiếm cho cơ quan nhà nước bao gồm:
– Chi tặng quà cho chủ sở hữu hiến tặng bản gốc, bản chính, cung cấp bản sao tài liệu (Tại điểm b Khoản 4, Điều 3);
– Mua bản gốc, bản chính tài liệu trên cơ sở thỏa thuận giữa cơ quan, đơn vị được giao nhiệm vụ sưu tầm tài liệu lưu trữ quý, hiếm với chủ sở hữu tài liệu” (Tại điểm c Khoản 4, Điều 3);
– Chi khen thưởng chủ sở hữu cung cấp tài liệu; những cá nhân, tổ chức có nhiều đóng góp cho công tác sưu tầm tài liệu lưu trữ quý, hiếm (Tại điểm l, Khoản 4, Điều 3). (Thủ tướng Chính phủ, 2012).
Trên cơ sở các quy định của Trung ương và các mức chi định hướng, các địa phương đã xây dựng các chính sách khuyến khích để người dân tham gia hiến tặng, giao nộp tài liệu quý, hiếm. Tuy nhiên, hiện nay các mức chi khuyến khích cho người dân còn tương đối thấp, chúng ta đang “thiếu cơ chế, chính sách mua, hiến tặng và hỗ trợ tài liệu quý, hiếm” (Sở Nội vụ Thành phố Hà Nội, 2018). Các mức chi cho giấy khen chỉ là 0,15 lần mức lương tối thiếu chung (Giấy khen của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã) và 0,3 lần mức lương tối thiếu chung (giấy khen của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện, Giám đốc Sở Nội vụ) (Chính phủ, 2010). Trong khi đó mức chi cho việc hiến tặng bản gốc, bản chính tài liệu là 1.000.000 đồng – 5.000.000 đồng/tài liệu (đối với trong nước) và cung cấp bản sao tài liệu là 500.000 đồng – 2.000.000 đồng/tài liệu (đối với trong nước); việc chi mua bản gốc, bản chính, bản sao tài liệu theo thỏa thuận (Chính phủ, 2010). Các chính sách mua, hỗ trợ cho người dân khi giao nộp, hiến tặng hoặc bán các tài liệu lưu trữ quý, hiếm như trên chưa khuyến khích cũng như tạo ra động lực cho người dân. Hiện nay, việc giao nộp, hiến tặng, ký gửi tài liệu lưu trữ quý, hiếm chủ yếu vẫn dựa trên sự tự nguyện của người dân.
- Một số kiến nghị tăng cường sự tham gia của người dân vào quá trình sưu tầm tài liệu lưu trữ quý, hiếm
Trên cơ sở các khó khăn trong quá trình thu hút sự tham gia của người dân vào quá trình sưu tầm tài liệu lưu trữ quý, hiếm trong thời gian qua, chúng tôi kiến nghị một số biện pháp
sau đây:
Thứ nhất, nâng cao nhận thức của người dân
Các Trung tâm Lưu trữ Quốc gia, Chi cục Văn thư – Lưu trữ các tỉnh, thành phố và chính quyền địa phương cần đẩy mạnh các hoạt động vận động người dân chủ động giao nộp, hiến tặng tài liệu quý hiếm cho Nhà nước. Cần đẩy mạnh hoạt động tuyên truyền, vận động các cơ sở thờ tự, cá nhân, gia đình, dòng họ hiến tặng, ký gửi tài liệu lưu trữ quý, hiếm cho các Trung tâm Lưu trữ Quốc gia hoặc Lưu trữ địa phương để bảo quản an toàn và phát huy tốt nhất giá trị của tài liệu. Các địa phương cần giải thích cho người dân thấy rõ trách nhiệm của mình trong việc hiến tặng, ký gửi tài liệu lưu trữ quý hiếm cho cơ quan nhà nước và những lợi ích mang lại. Để nâng cao nhận thức của người dân thì ngoài công tác tuyên tuyền, phổ biến của các cơ quan nhà nước, cán bộ, công chức, mỗi người dân cần phát huy tinh thần tự bảo quản, kê khai, tự nguyện giao nộp, hiến tặng, chuyển nhượng, ký gửi tài liệu quý, hiếm cho các cơ quan nhà nước có chức năng lưu trữ tài liệu lịch sử đối với các tài liệu có giá trị đang được lưu giữ trong cộng đồng dân cư, nơi thờ tự, trong tổ chức và cá nhân. Mỗi người dân cần ý thức được trách nhiệm của mình trong việc giao nộp tài liệu quý, hiếm để từ đó chủ động bảo quản và giao nộp, hiến tặng, ký gửi.
Thứ hai, có chế độ, chính sách khuyến khích, hỗ trợ cho người dân hiến tặng, giao nộp, ký gửi tài liệu lưu trữ quý, hiếm
Mặc dù chế độ, chính sách không phải là yếu tố quyết định nhất đến quá trình giao nộp, hiến tặng, ký gửi hay cho phép sao chụp tài liệu lưu trữ quý, hiếm trong Nhân dân, tuy nhiên điều đó không có nghĩa là cơ quan nhà nước không xây dựng các cơ chế, chính sách khuyến khích và hỗ trợ. Vì vậy, trong thời gian tới cần hoàn thiện các chế độ, chính sách khuyến khích và hỗ trợ. Chính phủ cần chỉ đạo Bộ Nội vụ và Bộ Tài chính nghiên cứu để nâng mức chi hỗ trợ cho các hoạt động mua, ký gửi, hiến tặng các tài liệu lưu trữ quý, hiếm. Trên cơ sở quy định của Trung ương, các địa phương cũng cần có cơ chế khuyến khích các cơ sở thờ tự, các cá nhân, gia đình giao nộp, hiến tặng, ký gửi, bảo quản tài liệu quý, hiếm. Tùy vào giá trị tài liệu, cá nhân, tổ chức phát hiện, giới thiệu, bảo quản, tự nguyện giao nộp hoặc hiến tặng tài liệu quý, hiếm mà được đề nghị tặng Bằng khen, Giấy khen của Ủy ban nhân dân các cấp hoặc được hỗ trợ bằng hiện vật và bằng tiền theo quy định của pháp luật. Đồng thời, xây dựng cơ chế hỗ trợ thỏa đáng cho những người hiến tặng tài liệu có giá trị bằng ngân sách nhà nước. Ngoài ra, cần có chế độ khen thưởng hoặc tặng quà mang ý nghĩa và kịp thời nhằm ghi nhận sự đóng góp và khuyến khích việc phát hiện, giao nộp hiến tặng tài liệu quý, hiếm. Ngoài kinh phí từ ngân sách nhà nước, Nhà nước cũng cần đẩy mạnh xã hội hóa trong lĩnh vực này.
Thứ ba, tăng cường tổ chức tập huấn, hướng dẫn người dân công tác bảo quản tài liệu lưu trữ quý hiếm
Chi cục Văn thư – Lưu trữ các tỉnh, thành phố cần tăng cường tổ chức các hoạt động hướng dẫn các cơ sở thờ tự, các dòng họ, gia đình,… có tài liệu lưu trữ quý hiếm cách thức bảo quản, khôi phục tài liệu lưu trữ quý hiếm. Chi cục Văn thư – Lưu trữ cần phối hợp với các địa phương khảo sát các cơ sở thờ tự, các dòng họ, gia đình,… có tài liệu lưu trữ quý, hiếm để tổ chức các buổi tập huấn, hướng dẫn người dân cách bảo quản tài liệu này. Đồng thời, tích cực hỗ trợ người dân phục chế các tài liệu lưu trữ quý, hiếm.
Thứ tư, tăng cường tổ chức khảo sát, điều tra và thu thập tài liệu lưu trữ quý, hiếm trong Nhân dân
Muốn người dân hiến tặng, giao nộp, ký gửi, bán hay cho phép sao chụp các tài liệu lưu trữ quý, hiếm thì trước hết cần phải xác định được tài liệu lưu trữ quý, hiếm do chủ thể nào đang nắm giữ. Do đó, Chi cục Văn thư – Lưu trữ các tỉnh, thành phố cần tăng cường tổ chức các đoàn khảo sát, điều tra và thu thập tài liệu quý, hiếm để xác định được nguồn tài liệu. Trên cơ sở xác định chủ thể đang sở hữu các tài liệu này để xác định các biện pháp tuyên truyền, vận động người dân hiến tặng, giao nộp, ký gửi, bán, cho phép sao chụp. Ngoài ra, Chi cục Văn thư – Lưu trữ các tỉnh, thành phố cần xây dựng các kênh để tiếp nhận thông tin về tài liệu lưu trữ quý, hiếm.
Kết luận
Tài liệu lưu trữ quý, hiếm có ý nghĩa cả về phương diện chính trị, kinh tế và khoa học. Do đó, các cơ quan nhà nước cần quan tâm và chú trọng công tác sưu tầm các tài liệu này. Để công tác này phát huy hiệu quả cần có sự tham gia của nhiều chủ thể khác nhau, đặc biệt là người dân. Nhận diện những khó khăn, thách thức để từ đó xây dựng các giải pháp tăng cường sự tham gia của người dân vào sưu tầm tài liệu quý, hiếm đang là vấn đề đặt ra cho các Trung tâm Lưu trữ Quốc gia, Chi cục Văn thư – Lưu trữ các tỉnh, thành phố và các địa phương. Trong thời gian tới, các Trung tâm Lưu trữ Quốc gia, Chi cục Văn thư – Lưu trữ các tỉnh, thành phố cần phối hợp chặt chẽ với chính quyền các địa phương để đẩy mạnh việc thu thập tài liệu lưu trữ quý, hiếm trong Nhân dân, tích cực tuyên truyền, vận động người dân giao nộp, hiến tặng, ký gửi tài liệu lưu trữ quý, hiếm. Bên cạnh tính chủ động của các cơ quan nhà nước, mỗi cơ sở thờ tự, gia đình, dòng họ,… có tài liệu lưu trữ quý, hiếm cũng cần chủ động hiến tặng, giao nộp, ký gửi.
ThS Trần Bá Hùng – ThS Phạm Nguyễn Phương Quỳnh*
* Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, ĐHQG-HCM.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
- Bộ Tài chính – Bộ Nội vụ. (2014). Thông tư liên tịch số 129/2014/TTLT-BTC-BNV ngày 5 tháng 9 năm 2014 ban hành quy định việc quản lý, sử dụng và quyết toán kinh phí ngân sách nhà nước bảo đảm thực hiện đề án “sưu tầm tài liệu lưu trữ quý, hiếm của Việt Nam và về Việt Nam”.
Hà Nội. - Chính phủ. (2010). Nghị định số 42/2010/NĐ-CP ngày 15 tháng 4 năm 2010 về quy định chi tiết thi hành một số điều của luật thi đua, khen thưởng và luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thi đua, khen thưởng. Hà Nội.
- Âu Thị Lan. (26/7/2016). Thống kê danh mục tài liệu lưu trữ quý, hiếm trên địa bàn phường. Cổng Thông tin phường Việt Hưng, quận Long Biên, Thành phố Hà Nội, Truy xuất từ https://bom.so/VZ8IBw
- Phan Minh Lý. (2013). Công tác sưu tầm tài liệu lưu trữ quý, hiếm của tỉnh Bình Định trong thời gian qua. Tạp chí Văn thư Lưu trữ Việt Nam, số 1/2013, tr. 39-41.
- Sở Nội vụ Hà Nội. (2018). Báo cáo số 59/BC-SNV ngày 09 tháng 01 năm 2018 về kết quả thực hiện công tác sưu tầm tài liệu lưu trữ quý, hiếm năm 2017 và phương hướng, nhiệm vụ năm 2018. Hà Nội
- Thủ tướng Chính phủ. (2012). Quyết định số 644/QĐ-TTg ngày 31 tháng 5 năm 2012 về việc phê duyệt nội dung Đề án “Sưu tầm tài liệu lưu trữ quý, hiếm của Việt Nam và về Việt Nam”. Hà Nội.
- Nguyễn Văn Trang. (25/02/2019). Thực hiện đề án “sưu tầm tài liệu quý, hiếm giai đoạn 2018-2022”: Ðãi cát tìm vàng. Báo Bình Định, Truy xuất từ http://baobinhdinh.vn/viewer. aspx?macm=1&macmp=2&mabb=118970.
- Ủy ban nhân dân Thành phố Hà Nội. (2014). Quyết định số 6236/QĐ-UBND ngày 26 tháng 11 năm 2014 về về việc phê duyệt đề án sưu tầm tài liệu lưu trữ quý, hiếm trên địa bàn Thành phố Hà Nội (giai đoạn 2015 – 2020). Hà Nội.
Tin cùng chuyên mục:
Khó khăn và giải pháp khắc phục trong triển khai nhiệm vụ nộp lưu tài liệu lưu trữ số
Thực trạng triển khai công tác lưu trữ điện tử của Ủy ban Dân tộc
Văn học Sài Gòn 1954-1975 những chuyện bên lề
Sài Gòn 1698-1998 Kiến trúc quy hoạch